ÖĞRENCİLERİN EĞİTİMDE MOTİVASYON SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Eğitimin en önemli süreci hatta amacı öğrenmedir. Eğitim sistemi öğrenme ve öğretme üzerine inşa edilmiştir. Öğrenmenin gerçekleşmesi için ise bazı faktörlerin bir araya gelmesi gerekir. Bu faktörlerin en önemlilerinden birisi kuşkusuz motivasyondur. Motivasyon, öğrenciyi öğrenmesi, çalışması için harekete geçiren istek, arzu, güçtür. İstek, arzu ve güçten yoksun bir öğrencinin öğrenme sürecinin başarılı olmasını bekleyemeyiz. Bu nedenle öğrenme sürecinin aksamaması ve eğitimin amacına ulaşması için öncelikle öğrencilerin motivasyonlarının sağlanması büyük önem arz etmektedir. Öğrencilerin motivasyonunu artırmak için ise öncelikle motivasyonu etkileyen etkenleri tespit etmek gerekir.
Motivasyonu Etkileyen Etkenler
1-Kişilik: Birçok durumda olduğu gibi motivasyonda da öğrencinin kişiliği önemli bir etkendir. Bazı öğrenciler, içsel motivasyona (öğrenme isteği, ilgi, merak) sahipken bazı öğrenciler ise dışsal motivasyona (not, ödül v.b.) sahiptir. İçsel motivasyona sahip öğrencilerin motivasyonu diğer öğrencilere göre daha yüksektir ve çok fazla motivasyon sorunu yaşamazlar. Dışsal motivasyona sahip öğrenciler ise sürekli olarak dışardan motive edilme ihtiyacı hissederler ve motivasyonlarında iniş çıkışlar yaşanır.
2-Aile: Anne ve babanın tutumları da öğrencinin motivasyonunu etkileyen en önemli etkenlerden biridir. Ebeveynlerin doğru tutumu, motivasyonu artırmakta iken yanlış tutumları da motivasyonu düşürmektedir. Ebeveynlerin olumsuz tutumları;
- Kıyaslama: Ebeveynlerin, çocuklarının başarısını, notlarını ve çalışma alışkanlıklarını başkalarıyla kıyaslaması öğrencilerin motivasyonunu düşüren etkenlerdendir.
- Mükemmeliyetçilik: Ebeveynlerin çocuklarından beklentilerinin çok yüksek olması, en yüksek not ve başarıyı beklemeleri çocukta baskıya neden olur ve motivasyonu düşürür.
- Eleştiri ve Yargılama: Ebeveynlerin çocuklarını ders başarısı ve çalışmaları ile ilgili sürekli olarak eleştirerek yargılaması öğrencinin motivasyonunu düşüren diğer bir etkendir.
- Sonuca Odaklanma: Ebeveynlerin çocuklarının çalışmalarını, emeklerini ve çabasını görmezden gelerek sadece sonuca, nota odaklanması da öğrencinin motivasyonunu olumsuz etkilemektedir.
- Uygun Ortamın Sağlanmaması: Öğrencilerin çalışma ve öğrenmeye odaklanabilmesi için gerekli materyallere sahip olmaları ve onlar için uygun ortamın sağlanması önemlidir. Uygun olmayan çalışma ortamı motivasyonu olumsuz etkilemektedir.
- İlgisizlik: Ebeveynlerin; çocuklarının okulu, ihtiyaçları, sınavları ve başarısına karşı ilgisiz olması durumunda da motivasyon sorunu yaşanacaktır.
3-Okul ve Öğretmenler: Okul idaresinin ve öğretmenlerin tutumları öğrencilerin motivasyonu üzerine önemli bir etkiye sahiptir. Öğretmenlerin, öğrenciler arasında adaletli olmaması, aşırı otoriter tutumu, ilgisiz oluşu, beklentilerinin çok yüksek veya çok düşük olması gibi olumsuz tutumlar öğrencilerde motivasyon sorunlarına neden olmaktadır.
4-Arkadaş İlişkileri: Özellikle ergenlik dönemindeki çocuklar, arkadaşları ile birlikte uzun süre geçirirler. Bu dönemde birbirlerinden çok fazla etkilenirler. Arkadaşlarının motivasyonunun düşük olmasından, derslere karşı ilgisiz tutumundan olumsuz etkileneceklerdir.
5-Çevre: Öğrencilerin çevrelerinde kendilerine örnek alacakları, uygun bireylerin olmaması da önemli bir motivasyon sorunudur. Ayrıca sosyal medya ve TV de karşılaştıkları yanlış rol modellerde öğrencilerin motivasyonunu düşürmektedir.
6-Teknolojinin Yanlış Kullanımı: Teknolojiyi yanlış ve uzun süre kullanan öğrencilerin derslerle ilgili motivasyonları önemli derecede düşmektedir. Teknoloji kullanımı artıkça öğrencinin derslere ayırdığı süre azalmaktadır.
MOTİVASYONU ARTIRMAK İÇİN ÖNERİLER
1-İlgi Çekici Hale Getirilmeli: Etkin öğrenmenin gerçekleşmesi için öğrencilerin ilgi ve meraklarının artırılması motivasyonlarını da yükseltecektir. Bu nedenle içeriklerle, ders anlatım yöntem ve teknikleri öğrencilerin ilgisini çekecek, merak uyandıracak şekilde düzenlenmelidir.
2-Müfredat Uygun Olmalı: Öğrencilere öğretilen müfredat öğrencilerin seviyesine ve hazır bulunuşluk düzeylerine uygun olmalıdır. Seviyelerinin üzerinde veya aşağısında olmamalıdır.
3-Rehberlik Yapılmalı: Öğrencilerin motivasyonunu artıracak ebeveyn ve öğretmen tutumları konusunda ebeveynler ve öğretmenler bilinçlendirilmelidir.
4-Hedef Belirlenmeli: Öğrencilerin kendi seviyelerine uygun hedef belirlemeleri konusunda rehberlik yapılmalıdır.
5-Sürece Odaklanılmalı: Öğrencilerin çalışkanlıkları, çabaları kısacası öğrenme süreci değerlendirilmeli. Not odaklı eğitim sisteminden uzaklaşılarak sürece odaklanılmalıdır.
6-Teknoloji Kullanımı Sınırlandırılmalı: Aile ve okul iş birliği ile öğrencilerin bilinçli ve sınırlı teknoloji kullanımını sağlanmalıdır.
7-Duygusal Zekaya Yönelik Çalışma Yapılmalı: Öğrencilerin duygusal zekalarının artırmaya yönelik çalışmalar için planlamalar yapılmalıdır. Duygusal zekâsı yüksek öğrenciler, duygularını kontrol etme, kendini tanıma, sabırlı olma, kolay vazgeçmeme v.b. yetilerde daha iyi olacakları için ders çalışma konusunda motivasyonları da daha yüksek olacaktır.
Kısacası, öğrencinin motivasyonu eğitimde önemli bir rol oynamaktadır. Öğrencilerin motivasyonlarının artırılması için öğretmen, aile ve öğrenci iş birliği içinde çalışmalı, müfredat ve eğitim ortamlarında gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
Muhammet YAVUZ
Psikolojik danışman
