Çocuklara Kitap Okuma Alışkanlığı Nasıl Kazandırılır?
Özellikle son yıllarda sıkça dile getirilen en önemli eksikliklerimizden birisi olarak gösterilen konulardan bir tanesi kitap okuma oranının düşüklüğü. AB ülkelerinde yüzde 21 olan kitap okuma oranı, Türkiye’de sadece yüzde 0.01. DESAM tarafından hazırlanan Ar-Ge raporuna göre, Türk halkı günde 6 saatini televizyona, 3 saatini ise internete ayırırken, kitap okumaya yılda ancak 6 saat vakit ayırıyor.
UNESCO: Türkiye, kitap okuma oranında 86’ıncı sırada
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) verilerine göre Türkiye, kitap okuma oranında dünyada 86’ncı sırada, İstatistikler de gösteriyor ki kitap okuma alışkanlığı konusunda büyük sıkıntımız var. Özellikle çocuklarımıza kitap okuma alışkanlığı kazandırmalı ve kitap okuma oranını yükseltmemiz gerekir. Son yıllarda kitap okumaya verilen önem artsa da hala almamız gereken çok yol var.
Okuma Alışkanlığımız Var: Ama Kitap Okuma Değil
Aslında ülkemizdeki okuma alışkanlığı birçok ülkeden yüksek, hatta ilk sıralardayız. Fakat kitap değil, internetten haber ve sosyal medya mesajları okuyoruz. Okuma listemize kitapları ekleyebilirsek büyük iş yapmış oluruz.
Kitap Okuma Alışkanlığı
Birçok alışkanlık gibi kitap okuma alışkanlığı da küçük yaşlarda kazanılır, ileri ki yaşlarda da mümkündür fakat çok daha zordur. Bu nedenle öncelikli hedef kitlemiz çocuklar olmalıdır. Birçok uzman çocuğun kitap okuması için ailenin de kitap okuması gerektiğini, anne-baba kitap okumazsa çocuğun da okumayacağını söylüyor. Kuşkusuz anne-babanın kitap okuması çocuğun kitap okuma alışkanlığı kazanmasında önemli bir etkendir. Anne-baba kitap okuduğunda çocuğun kitap okuma alışkanlığı kazanma ihtimali yüksektir. Fakat buradan anne-baba kitap okumuyorsa çocuk da kitap okumaz sonucu çıkarmamak gerekir. Birçok anne-baba kendileri kitap okumasalar bile çocuklarının kitap okumasını istiyorlar. Anne-babaların kitap okuması da her zaman tek başına yeterli olmayacaktır.
Kitap okumak için sevmek şart mı?
Birçok öğrenci kitap okumayı sevmediğini bu nedenle okumadığını söylüyor. Anne-babalar, öğretmenler çocuğa kitap okumayı nasıl sevdiririz derdine düşüyor. Tabi ki çocuğa kitap okumayı sevdirebiliyorsak bu çok güzel olur. Sevdirmek için de çaba göstermeliyiz. Sevmesini sağlayabilirseniz başka bir şey yapmanıza gerek kalmadan çocuğunuz kitap okuyacaktır.
Çocuğun, kitap okumayı önce sevmesini, sonra okumasını beklemek mantıklı değildir. Okumadan kitap okumayı nasıl sevebilir ki? Bu nedenle önce okumasını sağlamalıyız, sonra sevmesini beklemeli ve sevmesi için çaba gösterilmelidir.
Fakat ne kadar uğraşsanız da çocuğunuza kitap okumayı sevdirmek mümkün olmayabilir. Çocuğum kitap okumayı sevmiyor diyerek hiçbir şey yapmayacak mıyız? Kitap okuma alışkanlığı kazanması için çocukların kitap okumayı sevmesi gerekir diye bir algı yarattığınızda çocukta “ben kitap okumayı sevmiyorum, sevmiyorsam okumama gerek yok.” düşüncesi oluşacaktır. Öğrenci sevmediği derse çalışmıyor mu, sevmediği halde erkenden kalkmıyor mu, anneler sevmese bile yemek yapmıyor mu, birçok insan sevmediği halde işine gitmiyor mu?
Tekrar belirtmek isterim ki eğer başarabiliyorsak kitap okumayı, ders çalışmayı, okulu, öğretmeni, ev işi yapmayı, ödevi sevdirelim. Ama bazı şeyleri sevmesini sağlamak mümkün olmayabilir. Sadece sevdiğimiz değil, sevmediğimiz şeyleri de yapmak zorunda olduğumuz durumlar vardır. Çocuklarınıza da bazı şeyleri sevmese, yaparken sıkılsa, yorulsa bile yapması gerektiği mesajı verilmelidir. Kısacası çocuklar kitap okumayı sevmiyor diyerek kitap okuma sorumluluğundan kurtulmuş olmamalı.
Kitap okumak ihtiyaç mı hobi mi?
Kitap okumak, boş zamanlarda vakit geçirmek için yapılan bir faaliyet değildir. Kitap okumak sadece eğlenmek için de yapılmaz. Kitap okumak kendimizi geliştirmek için bir ihtiyaçtır, kendimize yaptığımız bir yatırımdır. Çocuklar, kitap okumayı ihtiyaç olarak görmediği sürece kitap okuma alışkanlığı kazandırmak kolay olmayacaktır. Çocuklar, sınavlara çalışmayı, ödevini yapmayı nasıl sorumlulukları ve ihtiyaç olarak görüyorsa kitap okumayı da öyle görmelidir.
Anne-Babalar Ne Yapmalı?
- Anne-babalar kitap okuyarak çocuklarına örnek olabilirler.
- Kitap okuma saati belirlenerek (TV, bilgisayar kapatılarak) kitap okumak için uygun ortam sağlanabilir.
- Çocuklara, kitap okumanın sorumlulukları ve ihtiyaç olduğu mesajı verilmelidir.
- Kitap okumak için sevmek zorunda değildir.
- Kitap okumaya alıştırmak için beklentinizi yüksek tutmayın. Gerekirse günlük 1 sayfa ile başlayın. Alıştıkça günlük sayfa sayısını veya zamanı artırırsınız.
- Kitap okumaya alıştırma safhasında maddi olmayan ödüller verilebilir. Fakat bu ödüller süreklilik göstermemeli. Sadece ilk adımı atmaya motive etmek için olabilir.
- Kitabı çocuğunuzla beraber seçin. İnsanlar kendi seçimlerine daha fazla önem verirler.
- Okuduğu kitap türü konusunda baskı yapmayın. Yaşına uygun sevdiği türleri okusun. Yeni başlayan bir çocuğun sevdiği kitap türü de olmayabilir. Bu durumda değişik türlerde kitap alın. Hangisini daha çok severse o türle devam edersiniz.
- Kitap okumayı çocuğun hayatının bir parçası haline getirin. Her gün kitap okuması gerektiğini hatırlatın ve teşvik edin. Kitap okumanın sizin için çok önemli olduğunu mesajını verin. Zamanla o da önem verecektir (inşallah) .
- Çocuklara TV, bilgisayar, telefon ile kitap arasında tercih şansı verirseniz birçoğu, tercihini teknolojiden yana kullanacaktır. Bu nedenle çocuğunuz TV izlerken veya oyun oynarken kitap okumasını istemeyin. Oyun oynamayı bıraktırıp kitap okumasını sağlasanız bile kitap okumayı oyunla kıyaslayacak ve kitap okumak sıkıcı gelecektir.
- TV, bilgisayar ve telefon ile oynamasına kesinlikle sınır koyun.
- Derslerde ve hayatta başarılı olması için kitap okumanın önemini anne-baba olarak unutmayın ve çocuğunuza da unutturmayın.
- Okuduğu kitap hakkında konuşun, sorular sorun.
- Özellikle küçük yaşlarda, çocuğunuza kitap okuyun ki kitap ile küçük yaşlarda tanışsın, alışkanlık kazansın.
- İmkanınız varsa kendi kütüphanesini oluşturmasını sağlayın, yoksa şehir ve okul kütüphanelerinden yararlanmasını sağlayın.
Çok kitap okuyan bir nesil temennisiyle.
