Dikkat Eksikliği – Dikkat Dağınıklığı ve Hiperaktivite Bozukluğu, bireyin akademik başarısı, aile hayatı, sosyal ilişkileri ve benlik saygısı üzerine çeşitli olumsuz etkileri olan ve oldukça sık görülen biyolojik temeli bir bozukluktur.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun çocuk ve ergenlerde görülme sıklığı %5-10 , erişkinlikte %4 civarındadır.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun en sık gözlenen temel belirtileri şunlardır:
- Hareketlilik
- Dikkat eksikliği
- Dürtüsellik
- Bozulukta her üç belirti birada görülebileceği gibi, dikkat eksikliği – dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) özellikle dikkatsizliğin ön planda olduğu ve hiperaktivite ve dürtüselliğin ön planda olduğu alt tipler şeklinde kendisini gösterebilir.
Bir kişide Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu ( DEHB ) varlığından söz edebilmek için, bu belirtilerin 7 yaştan önce başlamış olması, birden fazla ortamda görülüyor olması, sürekli olması ve kişinin günlük yaşamını etkileyecek boyutta olması gerekir.
- Dikkat eksikliği ifadesinden kastedilen aslında dikkatin olmaması değildir. Bu çocuklarda sorun, dikkati belli bir süreyle özellikle zihinsel uğraşı gerektiren ders çalışma, problem çözme veya çocuk için çok da eğlenceli olmayan bir görev esnasında odaklanamama durumudur. Dikkat eksikliği – dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar tam tersi eğlenceli, ilgilerini çeken, renkli ve canlı görüntülerin olduğu televizyon ve bilgisayar oyunları karşısında saatlerce sıkılmadan durmaktadırlar.
Bu öğrencilerin dikkatleri, dış uyaranlarca kolayca çelinebilir. Diğer öğrencilerin fark etmedikleri ayrıntıları fark edebilirler. Sınıftaki bir ses, camdan izlediği bir görüntü, bu öğrencileri dersten kopartıp götürür. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan öğrencilerin öğretmenleri sıklıkla öğrencinin derste dalgın olduğunu, kendisini dinlemiyormuş göründüğü veya kalemi silgisi veya etrafıyla ilgilendiğinden şikayetçidirler.
Dikkat eksikliği – dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite bozukluğuna sahip öğrenciler, sınav sırasında dikkatsizce hatalar yapma ve soruları okumadan işaretleme eğilimindedirler.
- HAREKETLİLİK
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sahip hiperaktif çocuklarda görülen ve sorun olarak kabul edilen hareketlilik ise genellikle amaca yönelik olmamasıyla normal bir hareketlilikten ayırt edilebilir. Şiddetine göre, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuk oturduğu yerde kıpır kıpır olabilir veya motor takılmış gibi veya düz duvara tırmanırcasına hareketli olabilir.
- DÜRTÜSELLİK
Dürtüsellik, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda sıklıkla: sırasını bekleyememe, konuşurken söz kesme, düşünmeden hareket etme şeklinde gösterir. DEHB olan çocuklar sıklıkla oyun ve okul kurallarına uymakta güçlük çekerler.
Bu davranışları plansız ve istemeden gerçekleştiği için sıklıkla arkasından pişmanlık ve üzüntü duygusu baş gösterir. Yapılan araştırmalar bu çocuklarda sıklıkla şu sorunların birlikte gözlendiğini ortaya koymaktadır: Karşı Gelme Bozukluğu, Özel Öğrenme Sorunları, Davranım Bozuklukları, Depresyon ve Kaygı Bozuklukları.
Peki, bu çocuklarda, bu sorunu yaşamayan diğer öğrenciler ile kıyaslandığında, beyin çalışmasında ne gibi farklılıklar vardır?
Bu bozuklukla ilgili bugüne kadar yapılmış çok sayıda çalışma vardır ve sorun çok boyutlu olarak incelenmiştir. Beyin görüntüleme çalışmalarıyla, beynin hacim ve işlevselliğindeki değişiklikler incelenmiştir. Beyinden salgılanan Noradrenalin, Dopamin, Serotonin gibi nörokimyasal maddelerin düzeyleriyle ilgili çalışmalar yapılmıştır. Bu bozukluğa sahip çocuklar nöropsikolojik testlerle değerlendirilmiş, elektrofizyolojik ve genetik çalışmalar yapılmıştır.
Tüm bilimsel çalışmalar sonucunda: DEHB’nin biyolojik bir bozukluk olduğu belirlenmiştir. Bu çocukların planlama, çevresel gerekliliklere göre davranışın düzenlenmesi, uygunsuz tepkilerin baskılanması, dikkat işlevleri gibi alanlarda zorluk yaşadıkları tespit edilmiştir. Bu durumun nednei olarak, beyindeki bu işlevlerle ilgili alanlarda nörokimyasal düzensizlikler olduğu tespit edişmiştir. Bu çocuklarda genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu ortaya çıkmıştır.
- Bu çocukların sosyal ve akademik alanda yaşadıkları sıkıntılar olduğu gibi, diğer çocuklarla kıyaslandığında olumlu yanlarının da olduğu göze çarpmaktadır. Bu çocuklarda en çok göze çarpan özellikler, daha yaratıcı olmaları, enerjik, sıcakkanlı, hiperaktif, cana yakın ve dürüst olmalarıdır. Bu sıkıntıların gözlendiği çocuklar, sıklıkla insanlara çabuk güvenebilirler ve kolaylıkla risk alabilirler. Arkadaş çevresi ve kötü niyetli insanlar tarafından bu yönleri kötüye kullanılabilir. Bu çocuklar, uygunsuz çetelere ve gruplara karışma, alkol ve madde kötüye kullanımı ve suç işlemeye yönlendirilme riski altındadırlar.
Çocuğunuzda, yukarıda saydığımız belirtiler ve şikayetler varsa, Dikkat Eksiliği ve Hiperaktivite Bozukluğu açısından gerekli dikkat ölçüm testlerinin uygulanması ve düzenlenecek doğru tedavi programı için, Çocuk ve Genç kliniğimizden randevu alabilirsiniz.
Uzm Dr. Gökçe Küçükyazıcı
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi - Kaynak:http://cocukvegenc.com/dikkat-eksikligi/
