Çocuklarda Korkular
Korku, her insanin sahip olduğu, insanı tehlikelere karşı koruyan bir duygudur. Herkesin bazı korkuları vardır. Korku, mutluluk, üzüntü gibi olması gereken doğal bir duygudur. Ayırt edici olan korkunun türü ve şiddetidir.
Çocuklarda ise yaşına göre değişik korkular görülmektedir. 0-2 yaş dönemindeki bebekler yüksek seslerden, yabancı kişilerden ve anne babadan ayrılma korkusu yaşarlar. 3-6 yaşlarında bunlara karanlık korkusu, yalnız kalma korkusu, kapalı alan korkusu, eve hırsız girmesi korkusu, hayvan korkusu, iğneden korkusu ve doktor korkusu, kaybolma korkusu, hayalet-canavar korkusu gibi değişik korkular eklenir. Çocukların çoğunda bu korkuların en az bir tanesi bir dönem görülmektedir.
Korkuların Nedeni
Korku, bazen belirsiz bir durum karşısında yaşanırken, bazende somut bir olay ya da nesneye karşı yaşanır. Bazı korkuların çocukların yaşları itibari bir dönem görülmesi normaldir. (Bir yaşındaki bebeğin ani sesten korkması.) Bazı korkular ise çocukta yaşadığı olumsuz bir deneyin nedeniyle başlamıştır. (Hasta olduğunda iğne vurulan çocuğun iğneden korkmaya başlaması.)
Çocuktaki bazı korkuları ise anne-baba ve çevresi pekiştirmiştir. Annenin çocuğuna, “Yaramazlık yaparsan hasta olurum, giderim.” gibi cümleler kurması çocukta anneyi kaybetme korkusu oluşturur. “Sözümü dinlemezsen seni polise veririm.” gibi sözler çocuğun polislerden korkmasına neden olur.
Çocukları karşılaşacağı durum hakkında bilgilendirmemek ya da yanlış bilgilendirmek. Çocuğa iğne vurulacaksa, “Şimdi sana iğne vuracaklar canın biraz acıyacak ama sen bunun üstesinden gelebilirsin.” diye önceden bilgilendirmek gerekir. Çocuğu “Canın hiç acımayacak.” gibi sözlerle kandırmayın.
Çocukların 3-6 yaş arasında hayal dünyasının çok zengin olduğu ve gerçekle hayali tam olarak ayırt edemedikleri düşünülürse bu yaşlarda canavar, hayalet gibi hayali şeylerden korkmaları sık rastlanılır bir durumdur. Çizgi filmler, korku filmleri, korku ve gerilim hikâyeleri de bu korkuları daha da artırmaktadır.
Çocuk birçok davranışı olduğu gibi korkuyu da model alma yolu ile öğrenebilir. Annenin ya da çocuğun çevresindeki herhangi birinin korktuğu bir durumdan ya da nesneden çocuk ta korkmaya başlayacaktır. Eğer anne evine hırsız girmesinden korkuyor ve çocuğa bunu yansıtıyorsa çocukta korkmaya başlayacaktır.
Aileler Ne Yapmalı?
- Çocuğun korkusu ile dalga geçmeyin. “Sen erkek adamsın, bundan korkulur mu, sen artık büyüdün.” gibi cümleler çocukta korkuyu azaltmayacaktır. Çocukta anlaşılmadığı duygusunu oluşturacaktır.
- Çocuğu, korkusu ile yüzleştirmek için zorlamayın. Bu çocuğun daha fazla korkmasına neden olacaktır.
- Çocuğun korkusunu anladığınızı belli edin. “Seni karanlıkta kalmak korkutuyor, endişelendiriyor, bu nedenle yalnız kalmak istemiyorsun” gibi.
- Çocuğu korkusu hakkında konuşmaya teşvik edin, tam olarak neden korktuğunu anlamaya çalışın.
- Çocukların korku filmi, haber, çirkin canavarlar ve hayvanların bulunduğu çizgi film izlemesine engel olun.
- Çocuğun yanında korkmasında neden olacak hikâyeler ya da olaylar konuşmayın. (hırsızlık olayları, cinler v.b.)
- Çocuğunuzu, evden gitmek, ölmek, hasta olmak, polise söylemek, doktora götürmek gibi durumlar ile tehdit etmeyin.
- Evden çıkarken çocuğunuzdan gizlenerek çıkmayın, hemen geleceğiniz konusunda kandırmayın.
- Çocuğun korkusunu basamak basamak azaltmaya çalışın. Örnek; Köpekten çok korkan bir çocuğa, önce köpek fotoğrafları gösterilebilir, sonra köpek videosu izlettirilebilir, daha sonra çocukla köpek arasındaki mesafe yavaş yavaş azaltılarak köpeğe yaklaşması sağlanabilir.
- Çocuğun yaşına göre korkusu çok fazla ise, günlük hayatını olumsuz etkiliyorsa ve uzun süredir devam ediyorsa uzmandan yardım almanızda fayda vardır.
