Son yıllarda birçok anne-babadan (özellikle anneden) çocuğum hiperaktif, çok hareketli, hiç durmuyor sözlerini duymaktayım. Gerçekten her hareketli çocuk hiperaktif midir? Yoksa çocuğum yaramaz, söz dinletemiyorum demek yerine hiperaktif demek daha mı çok işimize geliyor. Tabi ki çok hareketli, kıpır kıpır yerinde duramayan çocuk hiperaktif olabilir, fakat her hareketli çocuk hiperaktif değildir. Peki nasıl ayırt edebiliriz? Öncelikle, hiperaktif çocukların özelliklerine kısaca bakalım.
Hiperaktif Çocuğun Özellikleri
- Hiperaktivite belirtilerin 7 yaşından önce başlaması gerekir. Çocuklarda belirtiler genellikle 3-4 yaşlarında fark edilmeye başlanır.
- Hiperaktif çocuklar çok hareketlidirler, yerinde duramazlar, sürekli koşma, tırmanma eğilimindedirler.
- Bitmek bilmeyen enerjileri vardır.
- Yerlerinde oturamazlar ya da çok kısa süre oturabilirler. Otururken de eller ayaklar kıpır kıpırdır.
- Sürekli konuşma eğiliminde olup, konuşanın sözünü keserler.
- Sıralarını bekleyemezler.
- Dağınıktırlar, güzel not tutamazlar, defterleri düzensizdir, yazıları güzel değildir.
- Unutkandırlar, sık sık eşyalarını kaybederler.
- Dürtüsellik vardır. Davranışlarının sonucunu düşünmeden hareket ederler. Bu nedenle de kendileri ve başkaları için tehlikeli olabilecek davranışlarda bulunurlar.
- Hiperaktif çocuklar aynı zamanda dikkat eksikliği sorunu yaşarlar. Ders çalışırken, ödev yaparken, ders dinlerken dikkatleri çabuk dağılır. Ödevlerini bitirmekte, başladığı işi sona erdirmekte güçlük çekerler. Bu nedenle ders başarıları düşüktür. (Hiperaktivite olan çocuklarda dikkat eksikliği her zaman görülmeyebilir. Sadece hiperkaktif tek başına olabilir.)
Çocuğa hiperaktif denilebilmesi için sayılan davranış özellikleri çocukta en az 6 aydır gözleniyor olması gerekir. Bu davranışları farklı ortamlarda gösteriyor olması önemli ayırt edici bir özelliktir. Çocuğunuz evde çok hareketli olmasına rağmen, okulda, misafirlikte sessiz sessiz oturuyor ise çocuğunuzun hiperaktif olduğundan değil yaramaz olduğundan şüphelenmelisiniz. Ya da baba evde iken sakin duran çocuk baba evde yokken bir anda hareketleniyor ise bu durum tutumlarınızdan kaynaklanmaktadır. Eğer çocuğunuzun hiperaktif değil de yaramaz olduğuna karar verirseniz yapmanız gereken ilk şey tutumlarınızı ve disiplin anlayışınızı gözden geçirmenizdir. (Bu konu ile ilgili “Çocuklarda Disiplin” ve “Anne-Baba Tutumları” yazılarına bakabilirsiniz)
Eğer çocuğunuz hem evde, hem okulda çok hareketli ise, öğretmenleri yerinde duramadığını, dersleri dinlemekte, dikkatini toplamakta zorlandığını söylüyorlar ise bu durumda mutlaka bir uzmana gitmenizde fayda vardır. Unutmayın, çocuğunuzun hiperaktif olduğuna ancak bir uzman tanı koyabilir ve tedavisi mümkün olan bir rahatsızlıktır.
